10 มีค. 66 : การหยุดกิจการชั่วคราวตามมาตรา 75 เนื่องด้วยสถานการณ์โควิด 2019 ถือว่าชอบด้วยกฎหมายหรือไม่ ? ลูกจ้างมีสิทธิได้รับเงินในระหว่างหยุดกิจการไหม ? และต่อมาภายหลังถูกเลิกจ้างจะถือว่าเป็นการเลิกจ้างที่เป็นธรรมหรือไม่ ? เรียนรู้คำพิพากษาศาลอุทธรณ์คดีชำนัญพิเศษที่ 2480/2565

สรุปคำพิพากษาศาลอุทธรณ์คดีชำนัญพิเศษที่ 2480/2565 อ่านคำพิพากษาเมื่อวันที่ 10 มีนาคม 2566

ข้อเท็จจริง

จำเลยเป็นนิติบุคคลประเภทบริษัทจำกัด ประกอบธุรกิจให้บริการจองห้องพักโรงแรมระบบออนไลน์และบริหารจัดการโรงงาน สำนักงานใหญ่ตั้งอยู่ที่กรุงเทพมหานคร สำนักสาขาตั้งอยู่ที่จังหวัดชลบุรี

โจทก์เป็นผู้จัดการฝ่ายพัฒนาธุรกิจ กับพวก รวมทั้งสิ้น 10 คน เข้าทำงานที่สำนักงานสาขา ในช่วงระหว่างเดือนสิงหาคม  2562-กุมภาพันธ์ 2563 อัตราเงินเดือนแต่ละคนอยู่ระหว่างจำนวน 23,000-65,000 บาทต่อเดือน

วันที่ 27 เมษายน 2563 จำเลยแจ้งด้วยวาจา ต่อสำนักงานสวัสดิการและคุ้มครองแรงงานกรุงเทพมหานครพื้นที่ 1 ว่า จำเลยจะหยุดกิจการบางส่วนเป็นการชั่วคราวเนื่องจากเหตุสุดวิสัยจากสถานการณ์การแพร่ระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรน่า 2019

ในวันเดียวกัน จำเลยแจ้งให้โจทก์ทั้ง 10 คน หยุดงานชั่วคราวและประกาศหยุดกิจการชั่วคราวตั้งแต่วันที่ 1 พฤษภาคม - 31 สิงหาคม 2563 โดยอ้างเหตุตาม พ.ร.บ.คุ้มครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 75 ว่า จำเลยได้รับผลกระทบจากการแพร่ระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรน่า 2019 และจะไม่มีการจ่ายค่าจ้างในช่วงเวลาดังกล่าวแต่อย่างใด

วันที่ 29 พฤษภาคม และ 24 มิถุนายน 2563 โจทก์ทั้ง 10 ยื่นคำร้องต่อพนักงานตรวจแรงงาน สำนักงานสวัสดิการและคุ้มครองแรงงานจังหวัดชลบุรีว่า ถูกจำเลยเลิกจ้าง และค้างจ่ายค่าจ้างเดือนพฤษภาคม 2563 ค่าทำงานในวันหยุดพักผ่อนประจำปี 2563 ค่าชดเชย และสินจ้างแทนการบอกกล่าวล่วงหน้า

ต่อมาเมื่อวันที่ 28 สิงหาคม 2563 จำเลยเลิกจ้างโจทก์ทั้ง 10 คน โดยมีการจ่ายสินจ้างแทนการบอกกล่าวล่วงหน้าและค่าชดเชยตามที่กฎหมายคุ้มครองแรงงานกำหนดไว้

พนักงานตรวจแรงงานสอบข้อเท็จจริง พบว่า

ระหว่างเดือนเมษายน -สิงหาคม 2563 รายได้ของจำเลยลดลงโดยตลอด จำเลยจึงต้องการเปลี่ยนแปลงรูปแบบธุรกิจ และต่อมาช่วงเดือนสิงหาคม จำเลยได้ทำสัญญาร่วมเป็นหุ้นส่วนธุรกิจกับโรงแรมหลายแห่ง ซึ่งตั้งอยู่ในหลายจังหวัดและเข้าร่วมกิจกรรมส่งเสริมการท่องเที่ยวกับการท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย

เห็นว่าที่นายจ้างใช้สิทธิหยุดกิจการชั่วคราวด้วยเหตุสุดวิสัยถือว่าชอบแล้ว โจทก์ทั้งสิบจึงไม่มีสิทธิได้รับค่าจ้าง และค่าจ้างสำหรับวันหยุดพักผ่อนประจำปี

ต่อมาเมื่อจำเลยเลิกจ้างโจทก์ทั้ง 10 คน แต่โจทก์ไม่ได้กระทำความผิดและไม่มีเหตุสมควร จึงเป็นการเลิกจ้างไม่เป็นธรรม และจำเลยจ่ายสินจ้างแทนการบอกกล่าวล่วงหน้าไม่ครบถ้วน จึงต้องจ่ายค่าเสียหายจากการเลิกจ้างไม่เป็นธรรม และสินจ้างแทนการบอกกล่าวล่วงหน้าที่ขาดอยู่

หลังจากนั้นเมื่อวันที่ 3 พฤศจิกายน 2563 โจทก์ทั้ง 10 ได้นำคดีสู่ศาลแรงงานภาค 2

โดยฟ้องว่า จำเลยไม่ได้แจ้งให้ลูกจ้างและพนักงานตรวจแรงงานทราบล่วงหน้าเป็นหนังสือก่อนวันเริ่มหยุดกิจการไม่น้อยกว่า 3 วันทำการ การประกาศหยุดกิจการชั่วคราวจึงไม่สามารถกระทำได้ จำเลยจึงต้องจ่ายค่าจ้างให้แก่โจทก์ทั้ง 10 คน ตลอดระยะเวลาที่สั่งให้โจทก์หยุดงานชั่วคราว

อีกทั้งจำเลยยังคงมีลูกค้ามาใช้บริการอย่างต่อเนื่องจนมีการขยายกิจการ และจำเลยมีการว่าจ้างพนักงานอิสระเข้ามาทำงานในรูปแบบสัญญาจ้างทำของ ทำให้ต้องการบีบให้โจทก์ทั้ง 10 คน พ้นสภาพการเป็นลูกจ้างของจำเลย โดยที่โจทก์ไม่ได้กระทำความผิด

เป็นการเลิกจ้างไม่เป็นธรรม และจำเลยจ่ายสินจ้างแทนการบอกกล่าวล่วงหน้าขาดไปอีกคนละ 2 วัน

จึงขอให้จ่ายค่าจ้าง ค่าสินจ้างแทนการบอกกล่าวล่วงหน้า และค่าเสียหายจากการเลิกจ้างไม่เป็นธรรมแก่โจทก์ทั้ง 10 พร้อมดอกเบี้ย

ศาลแรงงานภาค 2 มีคำพิพากษาเมื่อวันที่ 10 มกราคม 2565

ให้จำเลยจ่ายสินจ้างแทนการบอกกล่าวล่วงหน้าเพิ่มเติม และจ่ายค่าเสียหายจากการเลิกจ้างไม่เป็นธรรมให้แก่โจทก์ทั้ง 10 คน พร้อมดอกเบี้ยอัตราร้อยละ 7.5 ต่อปีของต้นเงินทั้งสองจำนวน นับจากวันฟ้องเมื่อ 3 พฤศจิกายน 2563 จนถึง 10 เมษายน 2564 และอัตราร้อยละ 5 ต่อปี นับแต่วันที่ 11 เมษายน 2564 เป็นต้นไปจนกว่าจะชำระเสร็จแก้โจทก์ คำขออื่นนอกจากนี้ให้ยกฟ้อง

โจทก์ทั้ง 10 คน และจำเลยอุทธรณ์ เมื่อวันที่ 7 มิถุนายน 2565

คำพิพากษาของศาลอุทธรณ์คดีชำนัญพิเศษ

ศาลอุทธรณ์คดีชำนัญพิเศษโดยมติที่ประชุมใหญ่ ซึ่งศาลแรงงานภาค 2 ได้อ่านคำพิพากษาดังกล่าว เมื่อวันที่ 10 มีนาคม 2566 มีคำวินิจฉัย ดังนี้

ประการที่ 1 : การสั่งหยุดกิจการชั่วคราว ชอบด้วยกฎหมายหรือไม่

• ไม่มีบทบัญญัติทางกฎหมายว่าหากนายจ้างไม่ปฏิบัติตาม พ.ร.บ.คุ้มครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 75 วรรคสองแล้ว ที่กำหนดไว้ว่า ต้องแจ้งเป็นหนังสือและแจ้งล่วงหน้าไม่น้อยกว่า 3 วันทำการ จะไม่อาจใช้สิทธิหยุดกิจการชั่วคราวตามวรรคหนึ่งได้

• เพราะวรรคสองเป็นเพียงมาตรการควบคุมว่า ก่อนจะหยุดกิจการต้องให้ลูกจ้างมีเวลาเตรียมตัววางแผนแก้ไขในช่วงหยุดทำงานชั่วคราว และยังเป็นการให้พนักงานตรวจแรงงานทราบ เพื่อใช้อำนาจที่มีอยู่ คอยตรวจสอบควบคุมนายจ้างให้ปฏิบัติให้ถูกต้องตามกฎหมาย

• คำสั่งหยุดกิจการชั่วคราวของจำเลยถือว่ามีผลบังคับใช้ได้ ตามที่ศาลชั้นต้นมีคำพิพากษามา

• อุทธรณ์ของโจทก์ฟังไม่ขึ้น

ประการที่ 2 : โจทก์ทั้ง 10 มีสิทธิได้รับเงินจากจำเลยในระหว่างหยุดกิจการชั่วคราวหรือไม่

• พ.ร.บ.คุ้มครองแรงงานพ.ศ. 2541 ไม่ได้กำหนดคำนิยามคำว่า “เหตุสุดวิสัย” ไว้ จึงต้องตีความตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ ที่หมายความว่า “เป็นเหตุที่ไม่อาจป้องกันได้ แม้ว่าจะมีการจัดการระมัดระวังแล้วก็ตาม”

• แต่จำเลยไม่ใช่สถานประกอบการหรือสถานที่ที่คณะกรรมการโรคติดต่อจังหวัดชลบุรีหรือหน่วยราชการอื่นมีคำสั่งให้ปิดและยังมีลูกค้าใช้บริการอยู่ตลอด

• แต่ที่จำเลยปิดกิจการชั่งคราวเพราะต้องการปรับลดค่าใช้จ่าย เมื่อจำเลยยังสามารถประกอบกิจการได้ ก็ถือไม่ได้ว่าเป็นเหตุสุดวิสัย จำเลยจึงต้องจ่ายเงินให้แก่โจทก์ทั้ง 10 ไม่น้อยกว่าร้อยละ 75 ของค่าจ้างในวันทำงาน

• ที่ศาลแรงงานภาค 2 วินิจฉัยมานั้น ศาลอุทธรณ์ไม่เห็นพ้องด้วย

​

• อย่างไรก็ตาม พ.ร.บ.คุ้มครองแรงงาน พ.ศ. 2541 กำหนดไว้ว่า ลูกจ้างสามารถใช้สิทธิฟ้องนายจ้างเป็นคดีต่อศาลแรงงาน หรืออาจใช้สิทธิยื่นคำร้องต่อพนักงานตรวจแรงงาน ตามช่องทางใดช่องทางหนึ่งเท่านั้น จะใช้สิทธิทั้ง 2 ช่องทางไม่ได้

• เมื่อพนักงานตรวจแรงงานมีคำสั่งที่ 390/2563 ออกมาแล้วเมื่อวันที่ 13 กรกฎาคม 2563 ว่าไม่ใช่การเลิกจ้างแต่อย่างใด หากลูกจ้างไม่พอใจต้องนำคดีไปสู่ศาลแรงงานภายใน 30 วัน นับจากวันที่ทราบคำสั่ง

• แต่เมื่อโจทก์มาฟ้องให้จำเลยจ่ายเงินกรณีหยุดกิจการชั่วคราวในคดีดังกล่าวนี้ ถือว่าเป็นการฟ้องโดยอาศัยสิทธิอย่างเดียวกับที่ยื่นต่อพนักงานตรวจแรงงาน มิใช่การฟ้องเพิกถอนคำสั่งพนักงานตรวจแรงงาน

• โจทก์จึงไม่มีอำนาจฟ้องเรียกเงินค่าจ้างค้างจ่ายในวันที่ 1-31 พฤษภาคม 2563 ในส่วนนี้

• แต่เนื่องจากปัญหาเรื่องอำนาจฟ้องเป็นข้อกฎหมายอันเกี่ยวกับความสงบเรียบร้อยของประชาชน ศาลอุทธรณ์สามารถยกขึ้นมาเองได้ในการพิจารณา ตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่งมาตรา 142 (5) และ พ.ร.บ.จัดตั้งศาลแรงงานและวิธีพิจารณาคดีแรงงาน พ.ศ.2522 มาตรา 57

• ดังนั้นจำเลยจึงต้องจ่ายเงินตาม พ.ร.บ.คุ้มครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 75 วรรค 1 ให้แก่โจทก์ ทั้ง 10 คน พร้อมดอกเบี้ยอัตราร้อยละ 15 ต่อปี ในเดือนมิถุนายน-สิงหาคม 2563

• อุทธรณ์ของโจทก์ข้อนี้ฟังขึ้นบางส่วน

ประการที่ 3 : จำเลยต้องจ่ายสินจ้างแทนการบอกกล่าวล่วงหน้าในเดือนสิงหาคม 2563 เพิ่มเติมหรือไม่

• ในระหว่างที่จำเลยใช้สิทธิหยุดกิจการชั่วคราวตาม พ.ร.บคุ้มครองแรงงาน พ.ศ. 2541 มาตรา 75 นิติสัมพันธ์ระหว่างโจทก์ทั้ง 10 กับจำเลยในฐานะนายจ้างกับลูกจ้างตามสัญญาจ้างแรงงานไม่ได้สิ้นสุดลงหรือยุติลงชั่วคราว

• เพียงแต่จำเลยอาจใช้สิทธิไม่จ่ายค่าจ้างหรือจ่ายเงินในระหว่างหยุดกิจการชั่วคราวให้แก่ลูกจ้างได้ภายใต้เงื่อนไขที่กฎหมายกำหนด เพื่อให้นายจ้างมีโอกาสปรับตัวเพื่อไม่ต้องปิดกิจการหรือเลิกกิจการไป

• แต่การที่จำเลยเลิกจ้างโจทก์จำเลยจึงต้องปฏิบัติตามที่กฎหมายคุ้มครองแรงงานบัญญัติไว้ ซึ่งเป็นคนละกรณีกับการใช้สิทธิหยุดกิจการชั่วคราว

• จำเลยจึงต้องจ่ายเงินให้โจทก์เป็นจำนวนเท่ากับค่าจ้างนับแต่วันที่จำเลยให้โจทก์ทั้ง 10 ออกจากงานจนถึงงวดการจ่ายค่าจ้างประจำวันที่ 30 กันยายน 2563 ซึ่งเป็นวันกำหนดจ่ายค่าจ้างคราวถัดไปข้างหน้า ดังนั้นจำเลยจึงต้องจ่ายสินจ้างแทนการบอกกล่าวล่วงหน้าที่จ่ายไปซึ่งยังไม่ครบให้ครบถ้วน

• ทั้งให้จำเลยชำระดอกเบี้ยของสินจ้างแทนการบอกกล่าวล่วงหน้าอัตราร้อยละ 15 ต่อปี ไม่ใช่ร้อยละ 7.5 ต่อปีตามที่ศาลแรงงานภาค 2 กำหนดมา แม้ในเรื่องนี้ไม่มีโจทก์หรือจำเลยอุทธรณ์มา ศาลอุทธรณ์ก็เห็นสมควรยกขึ้นมาวินิจฉัยได้เอง

ประการที่ 4 : การเลิกจ้างโจทก์ทั้ง 10 เป็นการเลิกจ้างไม่เป็นธรรมหรือไม่

• การพิจารณาว่าการเลิกจ้างไม่เป็นธรรม ต้องพิจารณาถึงเหตุแห่งการเลิกจ้างว่ามีอยู่จริงหรือไม่ และเหตุนั้นเป็นเหตุสมควรที่นายจ้างจะเลิกจ้างหรือไม่

• เห็นว่าสถานการณ์การแพร่ระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรน่า 2019 เกิดขึ้นต่อเนื่องยาวนาน กระทบต่อธุรกิจจำเลย จำเลยต้องเปลี่ยนแปลงรูปแบบธุรกิจเพื่อปรับตัวให้กิจการอยู่รอดต่อไปได้ในภาวะวิกฤติที่ยังไม่มีทีท่าว่าจะสิ้นสุดลง

• ถือเป็นการเลิกจ้างที่มีเหตุอันสมควรและเพียงพอ ไม่ถือว่าเป็นการเลิกจ้างไม่เป็นธรรม

• ศาลอุทธรณ์ไม่เห็นพ้องกับศาลแรงงานภาค 2 ในข้อนี้

• อุทธรณ์ของจำเลยข้อนี้ฟังขึ้น

โดยสรุป พิพากษาให้จำเลยจ่ายเงินแก่โจทก์ทั้ง 10 คน กรณีหยุดกิจการชั่วคราวพร้อมดอกเบี้ยในเดือนมิถุนายน-สิงหาคม 2563 และสินจ้างแทนการบอกกล่าวล่วงหน้าจากการเลิกจ้างตามจำนวนแต่ละคน และดอกเบี้ยอัตราร้อยละ 15 ต่อปีนับแต่วันฟ้อง  3 พฤศจิกายน 2563 แต่ไม่ต้องจ่ายค่าเสียหายจากการเลิกจ้างไม่เป็นธรรม

อ่านคำพิพากษาศาลอุทธรณ์ฯ ฉบับเต็มได้ที่นี่ https://bit.ly/42hiMXX

คดีนี้รับผิดชอบโดยฝ่ายกฎหมาย คณะกรรมการสมานฉันท์แรงงานไทย (คสรท.) ที่มีทนายพรนารายณ์ ทุยยะค่าย เป็นหัวหน้าคณะทำงาน ร่วมกับทนายคนอื่นๆ และเสมียนทนายที่เกี่ยวข้อง

สรุปสาระสำคัญคำพิพากษาโดย บุษยรัตน์ กาญจนดิษฐ์ เมื่อ 17 มีนาคม 2566